My Experiments in Education

My Experiments in Education

It is absolutely inconceivable to talk of education sans experimentation. Experimenting with the principles of education and learning are always helpful since they make it more objective and result oriented. Objectivity of the principles of learning is significantly remarkable as it seeks to introduce new thinking, new methods and new pedagogical practices. It makes more versatile and practicable.
Having been convinced that education needs a consistently continuous experimenting, I decided to initiate the moment I learnt that I could do it. While teaching English at 8th class, we were through a story wherein a woman is shown arguing with the shopkeeper for the return of goods sold to her. The school was adhered to the Socratic Method strictly and not other method was permitted.
Under this method all teachers used to frame as many questions as they could and were to ask the whole class. We too followed the same pattern but here I decided to breakaway from the established practice. The lesson over, I gave the class to do some homework and it was to rewrite the story changing one the scenario of the story, two, the characters and third to recompose it in first person and third person. The class nodded in affirmative.
The next day when I went to class, at least four students came up with their stories. I made them read their stories in the class. The language and expression was quite apt to the situation. It was much better compared to the class they were in. I took hold of their stories and typed the matter myself editing where the changed were required. Adding my own poem along with the stories, I designed it as a four page small booklet giving it the title the literary supplement and put it on the table of the Principal.
Mr Gurcharan Singh, the Director – Principal of the school looked at the four page supplement was not only amazed but blessed me profusely for my initiative. It was quite encouraging. Second time, I repeated a similar experiment with class 7 children where they were given an opportunity to write poems. I was told that two students of the class were fond of writing English poems. We brought out the second part of the supplement.
Language is not for learning only. It is a powerful tool of communication. One needs to develop language habits and a habit is continuous use of an action. A strong habit is necessary to make students self reliant. They must be given not only free hand to employ their language power but also given opportunities where they can use their language tools effectively and confidently. Such an action is quite unusual in our school systems, where teachers, students and their parents bother more about curriculum and its completion than to obtain a real learning.
The above experiment I did in Dasmesh Public School Faridkot. The school has not only holds a command in pedagogy but also a sway over the minds of the community. It caters about 7000 students.
The second experiment in education and language learning was conceived and conducted at Swami Sant Das Public School, Jalandhar. The school is quite good and has a good reputation among the city dwellers. I joined it as a PGT in English and was given 11th class. About 60% of the students in class were new entrants and had come from various schools.
We were doing a story about horse and two Armenian boys who stole a horse to have fund of horse riding. They conceal the horse in an abandoned stable. The story was good and it had several expressions about nature of boys and the nature of an animal. After the reading I noticed that the students were very keenly interested in the story. This spurred me to initiate the experiment.
I gave them an assignment. Rewrite the story, this time from the horse’s point of view. Let the horse recount all that happened to him. Whether the animal liked it or not? I gave them The Black Beauty as suggested reading.
Two days later, they came to me. All the 60 students submitted their assignment without any exception. I chose to ask them read their stories out to the class one by one. I sat through the reading session and it was quite wonderful experience. Their expression and imagination both were flawless. I could see many a Jane Austen, Dickens, Thomas Hardy coming up. I took hold of their stories and decided to publish them in a form of small book.
All the sixty students were ambitious as they had joined the school in the hope of finding a place among the successful candidates for engineering and medical courses. None of them was likely to opt for literature. They had vast potential which I know was going to be laid in waste.

Power Should Go Cheap for its Consumers

POWER SHOULD GO CHEAP FOR ITS CUSTOMERS

Gurdip Singh Bhamra
31, S A S Nagar, Jalandhar
gurdip1@live.com

The biggest blunder in the past was committed when the government under ignorance or duress decided to switch over to Thermal power from hydroelectric power. The major advantage of hydro electric power is that it is cheap as its recurring cost is almost minimal whereas in case of thermal power it is to be supplied constantly with fuel of some kind so which adds to the cost of power per unit and thus put a price tag to it. This price tag is shifted to the customer and we the price of power on a constant rising spree.

Were there no cheaper or better sources of power available to the government in the past? This question is quite perplexing as it has been evident from the historical past of the state machinery, that there was a constant inclination towards such sources of power as thermal instead of cheaper ones. The rivers were neglected. The hilly areas were not studied properly and no considerable interest was shown by the government for undertaking and commissioning of hydro-electric power projects. Consequently the one already commissioned were left in utter state of neglect.

The thermal type power units are a constant threat to the environment besides the disposal of its million metric tonnes of ash, the spent coal, has been a major problem. The area around the thermal power stations becomes badly infertile as the ash particles land on the soil from air. It must have been the short sightedness of the politicians who took such decisions in the past.

Why China in our neighbourhood is becoming popular with the industry all over the world? Why it has attracted all the major industrial giants in the world to commission their production units on the soil of China? The availability of power at cheaper rates is one of the reasons. 80% of power produced in China comes from fossil fuels and nuclear sources. These units have been found responsible for creating pollution in the environment in its vicinity so China is fast switching over to the other alternative and renewable sources of energy.

Notwithstanding the energy crunch felt globally, the need for using cheaper sources of power has become the top priority for the developing and developed countries. Power expenditure is cutting holes in everybody’s pocket all over the world; since it cannot be done away with power, its demand has been on the rise. But the scientists all over the world advocate the use of alterative sources of energy as a substitute for cheaper power.

To reduce the cost living one must have to do away with thermal power and resort to alternative sources of power like wind, solar and garbage both urban and agriculture. In our country we have large reserves of gobar based methane, agriculture waste, urban sewage waste which can be utilised for the production of methane to run the power turbines, solar and wind energy, industrial waste, city waste – the daily garbage and if these all pressed together our nation could become self sufficient in the production of cheap electric power to meet the demand for cheap power for domestic and industrial consumers.

ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਚਸ਼ਮਾ

ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਚਸ਼ਮਾ

ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਚਸ਼ਮਾ (ਐਨਕਾਂ) ਚੋਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿਮਰਤੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਇੱਕ ਸੇਵਾ-ਆਸ਼ਰਮ ਵਿੱਚ ਪਿਛਲੇ 70 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਦਿਖਾਵੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਹਰ ਤਸਵਿਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੀ ਪਛਾਣ ਹੈ ਇਹ ਚਸ਼ਮਾ, ਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਵਾਸਤੇ ਵੀ ਖਾਸ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸੇ ਚਸ਼ਮੇ ਥਾਂਣੀ ਬਦਲਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ। ਇਸੇ ਰਾਹੀ ਦੇਖੀ ਤੇ ਪਰਖੀ ਹੋਈ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਉਪਰ ਉਹ ਆਪਣਾ ਇਕ ਨਜ਼ਰੀਆ ਕਾਇਮ ਕੀਤਾ। ਅਕਸਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਦੁਨਿਆ ਬਾਰੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ? ਸ਼ਾਇਦ ਇਸੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਦਾ ਉੱਤਰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਕਿਸੇ ਮਨਚਲੇ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਉਹ ਚਸ਼ਮਾਂ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਿ ਦੇਖੀਏ ਆਖਰ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਨਜ਼ਰੀਆ ਕੀ ਸੀ।

ਪਿਛਲੇ ਸੱ ਤਰ ਸਾਲ ਤੋਂ ਇਹ ਚਸ਼ਮਾਂ ਉੱਥੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀਆਂ ਬਾਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਇਹ ਰਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸ਼ਾਇਦ ਪਿਛਲੇ ਸੱਤਰ ਸਾਲ ਇਸ ਦੀ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਸੀ ਪਈ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਲੋਕ ਪਾਲ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਾਬਾ ਅੰਨਾ ਹਾਜ਼ਾਰੇ ਨੇ ਮੁਹਿੰਮ ਖੜੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਸਾਦਗੀ ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਚੋਂ ਗਾਂਧੀ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਅੱਜ ਦੇ ਨਵੇਂ ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਮਗ਼ਰ ਹੋ ਤੁਰੇ ਹਨ। ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਹ ਸੱਭ ਬੜਾ ਨਾਖੁਸ਼ਗਵਾਰ ਲਗਿਆ ਹੈ ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਘਬਰਾਹਟ ਵਿੱਚ ਉਸ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੂੰ ਵੀ ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਕਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਆਪਣੇ ਪਿਓ ਨੂੰ ਬੇਦਖਲ ਕਰ ਦੇਵੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਚੋਂ ਮੁਸ਼ਕ ਆਵੇ। ਅਜਿਹਾ ਕਹਿਣ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤੇ ਲੋਕ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਕਦੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦ ਨਾਲ ਵਾਹ ਵਾਸਤ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਰਿਹਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਅੰਨਾ ਹਜ਼ਾਰੇ ਇਕ ਗੈਰ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੈਦਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਅੰਨਾ ਹਾਜ਼ਾਰੇ ਗੈਰ ਸਵਿੰਧਾਨਕ ਹੈ ਤਾਂ ਕੀ ਗਾਂਧੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਆਖਦੇ ਹੋ ਉਹ ਸਵਿੰਧਾਨ ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਪਾ ਕੇ ਚੁਣਿਆ ਸੀ। ਕੋਈ ਪੁੱਛੇ, ਸੰਵਿਧਾਨ ਮੁਤਾਬਕ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਇਸੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਪਾਈਆਂ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਕੁਰਸੀ ਸੱਭ ਤੋਂ ਈਮਾਨਦਾਰ ਸਮਝੇ ਜਾਂਦੇ ਸਿਆਣੇ ਸੂਝਵਾਨ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਪਰ ਇਸ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਤਾਂ ਹੱਦਾਂ ਪਾਰ ਕਰ ਦਿਤੀਆਂ ਹਨ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਵਾਲੀਆਂ। ਜਿੰਨੇ ਸਕੈਂਡਲ ਤੇ ਘੋਟਾਲੇ ਇਸ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਰਾਜ ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਆਏ ਹਨ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਕਰ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਇਕ ਲੰਬੀ ਸੁਚੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਨੀਲਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਤੇ ਵੰਡ ਵੰਡਾ ਕੇ ਘਰ ਲੈ ਗਏ ਹੋ, ਪਰ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ ਉਪਰ ਵਿਸਵਾਸ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਤਾਂ ਹੀ ਜਨਤਾ ਚੋਂ ਇੱਕ ਅਵਾਜ਼ ਉੱਠੀ ਹੈ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਆਖਦੇ ਹੋਂ। ਖੈਰ ਗੱਲ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਚਸ਼ਮੇ ਦੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਚਸ਼ਮਾ ਨਜ਼ਰ ਦਾ ਹੈ ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਤੋਂ ਹੀ ਨਜ਼ਰੀਆ ਬਣਦਾ ਹੈ।

ਅਚਾਨਕ ਇਸ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈ ਗਈ ਹੈ ਸੱਭ ਨੂੰ, ਕੀ ਕਾਂਗਰਸ, ਕੀ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ, ਜਿਸ ਉਪਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਿਤਾ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਸਿਧੇ ਇਲਜ਼ਾਮ ਲੱਗੇ, ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਵੀਰ ਸਾਵਰਕਰ ਜੋ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਕਾਤਲ ਨੱਥੂ ਰਾਮ ਗੋਡਸੇ ਦਾ ਰਾਜਨੀਤਕ ਗੁਰੂ ਸੀ, ਸੱਭ ਨੂੰ ਲੱਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹੁਣ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈ ਗਈ ਹੈ। ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਸਮਾਧੀ ਉਪਰ ਧਰਨੇ ਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੱਭ ਦਿਖਾਵਾ ਹੀ ਹੈ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ। ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਕਾਂਗਰਸ ਹੁਣ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਬਣ ਕੇ ਖੜੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਇਹ ਪਹਿਰੇਦਾਰ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਠੇਕੇਦਾਰ ਜਾਪਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਨਿੱਜੀ ਜਾਇਦਾਦ ਮੰਨ ਬੈਠੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਾਹੇ ਉਹ ਦੌਲਤ ਦੇ ਅੰਬਾਰ ਲੁਟਾ ਦੇਵੇ। ਜਿਸ ਕੀ ਲਾਠੀ ਉਸ ਦੀ ਭੈਂਸ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਤੇ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਇਹ ਲਾਠੀ ਜੋ ਕਦੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਸੀ, ਹੁਣ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਹੈ ਤੇ ਹਰ ਜਾਇਜ਼ ਨਜਾਇਜ਼ ਆਵਾਜ਼ ਦਬਾਉਣ ਲਈ ਤੇ ਬੇਸਮਝ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਹੱਕਣ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਚਸ਼ਮਾਂ ਸੋਨੀਆ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਕਿ ਦੇਖੋ ਇਸ ਥਾਣੀ ਦੁਨਿਆ ਕਿਹੋ ਜਿਹੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਸੋਨੀਆ ਦਾ ਜਵਾਬ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਇਸ ਚੋਂ ਦੁਨੀਆ ਬੜੀ ਧੁੰਦਲੀ ਧੁੰਦਲੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ ਕਹੇਗਾ ਕਿ ਇਹ ਮੈਨੂੰ ਦੇ ਦਿਓ ਇਸ ਨਾਲ ਮੈਂ ਉਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੰਦਾ ਹਾਂ। ਤੇ ਉਹ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਭੱਟਾ ਪਰਸੋਲ ਤੱਕ ਹੀ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਨੇ ਇਸੇ ਚਸ਼ਮੇਂ ਥਾਣੀ ਛੂਤ ਛਾਤ ਤੱਕਿਆ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਕਿਰਸਾਣੀ ਮਰ ਰਹੀ ਦੇਖੀ ਤੇ ਕਿਰਤੀ ਦਮ ਤੋੜਦਾ ਦੇਖਿਆ।

ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਵਾਬ ਇਸ ਚਸ਼ਮੇਂ ਬਾਰੇ ਬੜਾ ਲਾਜਵਾਬ ਹੋਵੇਗਾ। ‘ਅਖੇ ਅਭੀ ਤੋਂ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਵਕਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰਿਆਂ ਮੀਟਿੰਗਜ਼ ਹੈ, ਸੋਨੀਆ ਜੀ ਕੇ ਸਾਥ, ਅੰਬਾਨੀ ਜੀ ਕੇ ਸਾਥ, ਕਨੀਮੋਈ ਕਾ ਅਭੀ ਮਸਲਾ ਹੈ, ਰਤਨ ਜੀ ਕੋ ਟਾਈਮ ਦੇ ਰੱਖਾ ਹੈ, ਤੇਲ ਕੇ ਦਾਮ ਵਾਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਭੀ ਹੈ, ਅੰਨਾ ਜੀ ਕੋ ਸਿਬਲ ਜੀ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹੈਂ, ਤੁਕ ਯੇ ਚਸ਼ਮਾ ਮੋਨਟੇਕ ਜੀ ਕੇ ਪਾਸ ਛੋੜ ਦੋ, ਜਬ ਵਕਤ ਮਿਲੇਗਾ ਮੈਂ ਦੇਖ ਲੁੰਗਾ, ਵੈਸੇ ਭੀ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਮੇਰੀ ਆਪਣੀ ਐਨਕ ਹੈ, ਯੇਹ ਵਾਲੀ ਜੋ ਮੈਂ ਅਮਰੀਕਾ ਸੇ ਬਣਵਾ ਕਰ ਲਾਇਆ ਥਾ, ਯੇ ਬਹੁਤ ਠੀਕ ਹੈ, ਮੈਂ ਇਸੀ ਕੋ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹਤਾ ਹੂੰ, ਕਹਿਤੇ ਹੈ ਨਾ ਐਨਕ ਅਪਣੀ ਆਪਣੀ। ਮੈਂ ਤੋਂ ਕਿਸੇ ਦੂਸਰੇ ਕੀ ਨਜ਼ਰ ਸੇ ਨਹੀਂ ਦੇਖਤਾ ਹੈ। ਸਾਰਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਮੁਝੇ ਇਸੀ ਤਰ੍ਹ ਦੇਖਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਚਸ਼ਮੇਂ ਮੇਂ ਇੰਡੀਆ ਬਹੁਤ ਸਾਫ਼ ਦਿਖਾਈ ਦੇਤਾ ਹੈ ਭਾਰਤ ਕੋ ਦੇਖਣੇ ਕੇ ਲਿਏ ਮੇਰੇ ਪਾਸ ਅਭੀ ਟਾਈਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਤੁਮ ਮੋਨਟੇਕ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੋ ਦੇ ਦੋ । ਵੋਹ ਦੇਖ ਲੇਂਗੇ ਐਨ ਮੁਝੇ ਇਸ ਕੀ ਰਿਪੋਟਿੰਗ ਕਰ ਦੇਂਗੇ।

ਮਾਇਆਵਤੀ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਗਾਡ-ਫਾਦਰ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਦਾ ਚਸ਼ਮਾ ਹੈ ਜੋ ਉਹ ਲੋੜ ਵੇਲੇ ਵਰਤ ਲੈਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਉਹ ਦਲਿਤਾਂ ਨੂੰ ਕੀਲ ਕੇ ਰੱਖ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਕੋਲ ਗਾਂਧੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਦੀ ਵੀ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ। ਬਾਬਾ ਰਾਮਦੇਵ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਐਨਕ ਚੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇਖਣੀ ਚਾਹੀ ਪਰ ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਸ ਨਹੀਂ ਆਈ। ਹੁਣ ਉਹ ਵੀ ਆਪਣੀ ਸੈਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਬੇਹਤਰ ਸਮਝਣਗੇ। ਆਖਰ ਏਡੀ ਵੱਡੀ ਸਲਤਨਤ ਖੜੀ ਕਰ ਰੱਖੀ ਹੈ ਉਸ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਭਾਲਣਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਸਿਰਫ਼ ਇਸੇ ਗੱਲ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਇਹ ਐਨਕ ਭਾਰਤ ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵੇ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਜ਼ਰੁਰਤ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿਤਾ, ਉਹ ਵੀ ..... ਬਿਨਾਂ ਖੜਕ ਬਿਨਾਂ ਢਾਲ.. ਪੂਰੇ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਅੰਦੋਲਨ ਕਰਕੇ ਉਸ ਨੇ ਮਿਸਰ, ਯਮਨ, ਟੂਨੀਸ਼ੀਆ, ਲੀਬੀਆ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਗੱਲ ਕੀ ਸਾਰੇ ਪੁਰਾਣੇ ਹਾਕਮ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿਤੇ। ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਫੜਾ ਕੇ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦੀ ਐਨਕ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਤੇਲ ਖੂਹਾਂ ਦੀ ਦੌਲਤ ਉਪਰ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਵਾਸਤੇ ਉਸ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੇ ਈਰਾਕ ਉਪਰ ਲੱਖਾਂ ਟਨ ਬਾਰੂਦ ਫੂਕਿਆ। ਅਸਲ ਲੜਾਈ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਤਾਂ ਇਹੋ ਹੈ, ਹੋਰ ਚਾਹੇ ਕੋਈ ਕੁਝ ਵੀ ਕੇ। ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਐਨਕ ਉਹਨਾਂ ਲਈ ਬੜੇ ਕੰਮ ਦੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ। ਤੇ ਜੇ ਇਹ ਕਿਸੇ ਦੇਸੀ ਬੰਦੇ ਦਾ ਕੰਮ ਹੈ ਤਾਂ ਖਾਤਰ ਜਮ੍ਹਾ ਰੱਖੋ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਲੋੜ ਸਿਰਫ਼ ਉਸ ਆਸ਼ਰਮ ਨੂੰ ਹੀ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਇਹ ਚੋਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਨਾ ਧੁੱਪੇ ਨਾ ਛਾਂਵੇਂ ਬਹੇ
ਆਪੋ ਆਪਣੀ ਥਾਂਵੇਂ ਰਹੇ।

ਆਇਆ ਤੇ ਉਹ ਨਿਕਲ ਗਿਆ
ਤੱਕਦੇ ਸੱਭ ਪਰਛਾਂਵੇਂ ਰਹੇ।

ਪਾਟੇ ਪੇਰ ਬਿਆਈਆਂ ਨਾਲ
ਆਲਿਆਂ ਅੰਦਰ ਝਾਵੇਂ ਰਹੇ।

ਅੰਦਰੋਂ ਡਰਦੇ ਡਰਦੇ ਰਹੇ
ਏਸੇ ਲਈ ਹੀ ਸਾਵੇਂ ਰਹੇ।

ਪੈਰਾਂ ਹੇਠੌਂ ਨਿਕਲ ਗਈ
ਥਾਂਵਾਂ ਤੋਂ ਨਿਥਾਵੇਂ ਰਹੇ।

ਘਰ ਵਿੱਚ ਘੋਰ ਹਨੇਰਾ ਸੀ
ਦੀਵਿਆਂ ਵਾਲੇ ਭਾਂਵੇ ਰਹੇ।

ਜੇਬ ਕਤਰਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚੋ

ਜੇ ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਕਿਸੇ ਵੀ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਲੈਨਡਲਾਈਨ ਫੋਨ ਹੈ ਤਾਂ ਨਿਸ਼ਚੇ ਹੀ ਬੇਵਜ਼ਹ ਤੇ ਬੇਵਕਤ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਟੈਲੀਫੋਨਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਰੁਰ ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਹੋਵੋਗੇ। ਇਹ ਫੋਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬਹੁਤੀ ਵਾਰੀ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਇਨਸ਼ਿਊਰੈਂਸ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, (ਮੇਰੇ ਨੰਬਰ ਉਪਰ ਇਹ ਕੰਪਨੀ ਕੋਟਕ ਮਹਿੰਦਰਾ ਦੀ ਇਨਸ਼ਿਊਰੈਂਸ ਕੰਪਨੀ ਹੈ) ਜੋ ਕਦੇ ਆਪਣੇ ਜਲੰਧਰ ਦਫ਼ਤਰ ਤੋਂ ਤੇ ਕਦੇ ਚੰਡੀ ਗੜ੍ਹ ਦਫ਼ਤਰ ਤੋਂ ਗਾਹੇ ਬਗਾਹੇ ਫੋਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਬੀਮਾ ਪਾਲੀਸੀ ਜ਼ਰੁਰ ਲਵਾਂ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਗੱਲ ਬਾਤ ਤੋਂ ਇਹ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਇੰਨੇ ਫਿਕਰਮੰਦ ਹਨ ਕਿ ੳਹਨਾਂ ਨੇ ਸਿਰਫ਼ ਮੇਰੇ ਲਈ ਹੀ ਇਕ ਪਲਾਨ ਬਣਾਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਬਣਾਏ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਵਾਂ।

ਉਹ ਕਈ ਵਾਰੀ ਲੰਮੀ ਲੰਮੀ ਗੱਲ ਬਾਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਅਲ੍ਹੜ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਕੁੜੀਆਂ ਰਖੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਬੜੀ ਹੀ ਮਨਮੋਹਕ ਅਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਕਦੇ ਅੰਕਲ ਜੀ ਆਖ ਕੇ ਕਦੇ ਸਰ ਸਰ ਕਹਿ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਬੀਮਾ ਪਾਲਿਸੀ ਵੱਲ ਖਿਚਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੈਂ ਬਹੁਤ ਵਾਰੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬੜੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਆਖਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲੀਸੀ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦਾ। ਕਦੇ ਦੁਪਹਿਰੇ ਕਦੇ ਸਵੇਰੇ ਜਦੋਂ ਬੰਦਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਫੋਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕੋਟਕ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਬੜੇ ਢੀਠ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬੰਦੇ ਭਰਤੀ ਕੀਤੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਤੇ ੳਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਬਾਰ ਬਾਰ ਫੋਨ ਕਰ ਕੇ ਸਾਨੂੰ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਆਪਣੇ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਫਸਾਉਣ। ਜਦੋਂ ਸਾਧਾਰਨ ਨਾਂਹ ਵੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀ ਤਾਂ ਮਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਗਲੋਂ ਫੜ ਕੇ ਫੋਨ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਵਾਂ ਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰਹਾਂ ਸਮਝਾ ਦੇਵਾਂ, ਪਰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਫੋਨ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਰੀ ਆ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਝੂਠ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰਦੇ ਦੇ ਪਿਛੇ ਰਹਿ ਕੇ, ਪੈਸੇ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਨੇ ਲੈ ਜਾਣੇ ਹਨ ਤੇ ਦੇਣ ਦੀ ਵਾਰੀ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਨੇ ਕਿਤੇ ਲੱਭਣਾ ਨਹੀਂ। ਜਦੋਂ ਤੁਹਾਡੇ ਪੈਸੇ ਤੁਹਾਡੀ ਜੇਬ ਚੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਜੇਬ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਤਾਂ ਫਿਰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸੱਤੀ ਵੀਹੀ ਸੋ ਹੁੰਦਾ। ਤੁਹਾਡੇ ਕੋਲ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦਾ ਪੁਲਿੰਦਾ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੁਹਾਡੇ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਇਹ ਬਿਰਲੇ ਟਾਟੇ, ਅੰਬਾਨੀ, ਮਹਿੰਦਰਾ, ਆਈ ਸੀ ਆਈ ਸੀ, ਆਈ ਵਾਲੇ ਅਮੀਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਅਮੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਤੁਸੀਂ ਵਿਚਾਰੇ ਗ਼ਰੀਬ ਆਦਮੀ ਆਪਣੇ ਹੀ ਦਿੱਤੇ ਪੈਸੇ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮਿੰਨਤਾ ਕਰੋਗੇ। ਸ਼ਰਤਾਂ ਜੋ ਕਾਗਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ ਉਹ ਤਦ ਹੀ ਮਨਾਉਗੇ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਅਦਾਤਲ ਦਾ ਬੂਹਾ ਦਿਖਾਉਗੇ, ਅਜਿਹਾ ਕੰਮ ਕੋਈ ਵਿਹਲਾ ਬੰਦਾ ਹੀ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੇ ਚਾਰ ਪੰਜ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪੈਸੇ ਮਿਲ ਵੀ ਗਏ ਤਾਂ ਉਹ ਤੁਹਾਡੇ ਦਿੱਤੇ ਪੈਸਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੋਣਗੇ। ਸਰਕਾਰ ਬਹੁਤ ਬੇਈਮਾਨ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਲੁਟਣ ਦਾ ਲਾਇਸੈਂਸ ਇਹਨਾਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਲਾਈਸੈਂਸ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਮਿਲ ਗਏ, ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਭੇਤ ਤਾਂ ਉਦੋਨ ਖੁਲ੍ਹੇਗਾ ਜਦੋਂ ਵਿਤ ਮੰਤਰੀ ਜੀ ਦਾ ਲੇਖਾ ਜੋਖਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਮੇਰਾ ਜਾਤੀ ਅਨੁਭਵ ਆਈ ਸੀ ਆਈ ਸੀ ਆਈ ਪਰੁਡੈਂਸ਼ਿਅਲ ਦੇ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਹੇਰਾ ਫੇਰੀ ਵਾਸਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਪਊਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਸਾਫਟਵੇਅਰ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਇਸ ਦੀ ਪੁਛ ਪੜਤਾਲ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਚੋਰੀ ਫੜੀ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਚੋਰੀ ਮੰਨੇ, ਤੇ ਉਹਨਾਂ ਪੰਜ ਮਹਿਨਿਆਂ ਦੇ ਕੱਟੇ ਹੋਏ ਪੈਸੇ ਮੋੜੇ, ਉਹ ਵੀ ਬੋਨਸ ਦਿ ਸ਼ਕਲ ਵਿਚ ਓਦਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਚੋਰ ਹਨ, ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਠੱਗੀ ਮਾਰਨ ਲਈ ਹੀ ਨੀਤੀਆਂ ਘੜਦੇ ਹਨ। ਮੇਰੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਮਾਲਕਣ ਦਾ ਨਿੱਜੀ ਫੋਨ ਤੇ ਉਸ ਦਾ ਨਿੱਜੀ ਮੇਲ ਐਡਰੇਸ ਲੱਭ ਲਿਆ ਸੀ ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮੇਜ਼ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਮੈਨੂੰ ਪੂਰੇ ਦੋ ਸਾਲ ਲੱਗੇ ਸਨ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਉਸ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਮੇਰੇ ਪੈਸੇ ਜਦੋਂ ਮੋੜੇ ਤਾਂ ਉਸ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਨਾਲੋਂ ਸਿਰਫ ਸੱਤ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਚਾਰ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਇਹ ਪੈਸੇ ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਵਾਪਸ ਲਏ, ਮੈਂ ਹੀ ਜਾਣਦਾ ਹਾਂ। ਜੋ ਮਿਤਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਉਹ ਮੇਰੇ ਬਲਾਗ http://mee2you.blog.com/busisness-ethics/ ਉਪਰ ਇਸ ਕੰਪਨੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੇਰੀ ਰਾਏ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਧਨ ਦਾ ਸਦੁਪਯੋਗ ਸਰਕਾਰੀ ਬੈਂਕ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਹਨ, ਲੋਟੁਆਂ ਨੂੰ ਅਮੀਰ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਪਬਲਿਕ ਸੈਕਟਰ ਦੀ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਕਰਨਾ ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ।

ਗ਼ਜ਼ਲ

ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਭਮਰਾ

 

ਦਹਿਸ਼ਤ ਇੰਨੀ ਹੈ ਕਿ ਪੰਛੀ ਵੀ ਹੁਣ ਸੁਣਿਆ ਗਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ
ਡਰਦੇ ਮਾਰੇ ਉਹ ਦੁਬਕੇ ਹਨ ਹੁਣ ਅੰਬਰ ਤੇ' ਭਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ।

ਹੰਝੂ ਵੀ ਅੱਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆ ਕੇ ਰੋਂਦੇ ਨੇ ਪਰ ਚੋਂਦੇ ਨਹੀਂ
ਹਉਕੇ ਤਾਂ ਉੱਠਦੇ ਨੇ ਐਪਰ ਬੁਲ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਖਲੋਂਦੇ ਨਹੀਂ।

ਸੁਣ ਲੈਂਦੇ ਨੇ ਸੱਭ ਦੀ ਐਪਰ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਦੀ ਕਹਿੰਦੇ ਨਹੀਂ
ਕੰਧਾਂ ਤੋਂ ਡਰਦੇ ਨੇ ਸਾਰੇ ਆਪਣੀ ਆਖ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ।

ਵੰਡ ਦਿਤਾ ਹੈ ਸੱਭ ਨੇ ਸੱਭ ਨੂੰ ਡੱਬਿਆਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਹੈ
ਕੈਦ ਚੋਂ ਮੁਕਤੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਨੇ ਪਰ ਕੈਦ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਨਹੀਂ।

ਹਰ ਇੱਕ ਬੰਦਾ ਗਰਜ਼ਾਂ ਖਾਤਰ ਮਿੱਟੀ ਬਹੁਤ ਉਡਾਉਂਦਾ ਹੈ
ਕੌਣ ਕਹੇ ਹੁਣ ਖੋਤੇ ਵਾਂਗੂ ਆਪਾਂ ਬੋਝਾ ਢੋਂਦੇ ਨਹੀ।

ਰੋਣਾ ਹੈ ਤਾਂ ਬਹਿ ਰੋ ਲੈ ਆਪੇ ਆਪਣੀ ਢੇਰੀ ਤੇ
ਫੇਰ ਨਾ ਆਖੀਂ ਕਬਰਾਂ ਉੱਤੇ ਲੋਕੀਂ ਏਥੇ ਰੋਂਦੇ ਨਹੀਂ।

ਦੀਪ ਜਗਾਵਣ ਦੇ ਲਈ ਇੱਥੇ ਹਰ ਇੱਕ ਬੰਦਾ ਕਾਹਲਾ ਹੈ
ਰਸਤੇ ਪੂਜਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਰਸਤਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦੇ ਨਹੀਂ।

ਗੀਤ ਬਹਾਰਾਂ ਦੇ ਉੱਗਦੇ ਹਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਰ ਸੂਲੀ ਤੇ
ਬਾਰੀ ਵਿੱਚੋਂ ਤੱਕਦੇ ਨੇ ਸੱਭ ਐਪਰ ਬਾਹਰ ਆਉਂਦੇ ਨਹੀਂ।

 

ਗੁਰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਭਮਰਾ

ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਚਿੜੀਆਂ

ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਚਿੜੀਆਂ

ਚਹਿਕਦੀਆਂ

ਮਹਿਕਦੀਆਂ

ਟਹਿਕਦੀਆਂ

ਨਚਦੀਆਂ

ਟਪਦੀਆਂ

ਫੁਦਕਦੀਆਂ

ਹਵਾ ਵਾਂਗ ਰੁਮਕਦੀਆਂ

ਫੁੱਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹਸਦੀਆਂ

ਤੇਂਲ ਦੇ ਤੁਪਕਿਆਂ ਵਾਂਗ

ਸੂਰਜ ਦੇ ਨਿੱਘ ਵਿੱਚ ਲਿਸ਼ਕਦੀਆਂ

ਟਾਹਣੀਓਂ ਟਾਹਣੀ

ਚੀਂ ਚੀਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹੀ ਚੰਗੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ

ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਸੱਖਣੀ

ਚੁੱਪ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ

ਇਹਨਾਂ ਤੋਂ ਬਗ਼ੈਰ ਧੁੱਪ ਚੰਗੀ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦੀ

ਕਦੇ ਇਹ ਸੂਰਜ ਨੂੰ ਇਹ ਝਾਤ ਆਖਦੀਆਂ ਹਨ
ਕਦੇ ਸੂਰਜ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਦਾ
ਬਨੇਰਿਓ ਬਨੇਰੀ

ਟਾਹਣੀਓ ਟਾਹਣੀ
ਸਾਹੋ ਸਾਹ ਹੁੰਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।

ਕੁੜੀਆਂ ਚਿੜੀਆਂ

ਬਿਨਾਂ ਪੁੱਛੇ

ਬਿਨਾਂ ਦੱਸੇ

ਲੰਮੀ ਉਡਾਰੀ ਮਾਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ

ਤੇ ਮੁੜ ਨਹੀਂ ਪਰਤਦੀਆਂ

ਅਸਮਾਨ ਦੀ ਨੀਲੀ ਚਾਦਰ ਵਿੱਚ ਗਵਾਚ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਦੇਸ ਜਾਣ ਲਈ

ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ

ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਾਹਲੀਆਂ

ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਚਿੜੀਆਂ

ਰੁਖਾਂ ਤੇ ਟਾਹਣੀਆਂ ਦੇ ਅੰਗ ਸੰਗ

ਪਿਪਲੀ ਦੇ ਪਤਿਆਂ ਉਪਰ ਆਪਣੀਆਂ ਰੀਝਾਂ

ਦੇ ਸਿਰਨਾਵੇਂ ਲਿਖ ਕੇ ਤੀਆਂ ਪਾਉਂਦੀਆਂ

ਅਵੇਂ ਹੀ ਏਧਰ ਓਧਰ ਗਵਾਚ ਜਾਂਦੀਆਂ

ਕਦੇ ਨਾ ਪਰਤਣ ਲਈ

ਕਦੇ ਨਾ ਲੱਭਣ ਲਈ

ਕੁੜੀਆਂ ਤੇ ਚਿੜੀਆਂ

ਰੀਝਾਂ ਦੇ ਸਿਰਨਾਵੇਂ।